Przejdź do menu Przejdź do treści

Zachłyśnięcie

Zatkanie górnych dróg oddechowych ciałem obcym grozi uduszeniem chorego. Ostre zachłyśnięcie zdarza się zazwyczaj w czasie jedzenia. Możliwość aspiracji ciała obcego należy podejrzewać, gdy ktoś nagle, bez jasnej przyczyny, przestaje oddychać, sinieje i traci przytomność. Przy całkowitej niedrożności dróg oddechowych wskutek niedotlenienia szybko dochodzi do utraty przytomności, a po kilku minutach do zatrzymania krążenia. Dopóki pacjent jest przytomny, należy nakłaniać go do mocnego kaszlu i wykrztuszenia ciała obcego. Dotąd polecane uderzenie między łopatkami jest obecnie dopuszczalne jedynie u niemowląt, małych dzieci, ciężarnych i otyłych. U wszystkich pozostałych należy zastosować rękoczyn Heimlicha.

Technika rękoczynu Heimlicha:

Gdy pacjent jest przytomny:

  • ratownik stojąc za pacjentem obejmuje go w nadbrzuszu ;
  • jedna dłoń ratownika zwinięta jest w pięść ;
  • pięść oparta jest kciukiem w okolicy pomiędzy pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym mostka pacjenta ;
  • druga dłoń ułożona jest na pięści ;
  • ratownik naciska mocno i szybko nadbrzusze pacjenta ruchami skierowanymi ku jego głowie. Pchnięcia takie można powtarzać w miarę potrzeby do 10 razy.

Gdy pacjent jest nieprzytomny: 

  • Przed zastosowaniem rękoczynu Heimlicha nieprzytomnego pacjenta należy ułożyć na wznak. Uciskanie nadbrzusza pomiędzy pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym w kierunku dogłowowym wykonuje się techniką jak przy pośrednim masażu serca. Jeśli opisany rękoczyn nie daje pożądanego rezultatu, należy próbować usunąć palcami (wskazującym lub środkowym) ciało obce z gardła ratowanego.

Rany - uwagi ogólne

Każdemu zranieniu przekraczającemu powierzchowne otarcie naskórka towarzyszy mniejsze lub większe krwawienie. Rozmiary krwawienia są uwarunkowane wielkością i głębokością rany oraz liczbą i przekrojem uszkodzonych naczyń. Silne krwawienia mogą zagrozić życiu rannego, jednak nawet nieznaczne mogą same w lub w połączeniu z bólem spowodować zaburzenia w krążeniu, tzw. wstrząs. Przy zranieniach mamy także do czynienia z niebezpieczeństwem zakażenia. Przeniknięcie zarazków do rany powoduje w dalszym przebiegu utrudnienie gojenia, a przy niektórych rodzajach zarazków może nawet spowodować śmierć.

Do takich należą drobnoustroje wywołujące tężec, wściekliznę, zgorzel gazową. W czasie opatrywania i tamowania krwawienia ranny powinien leżeć, lub co najmniej siedzieć. Nierzadko zdarza się, że zraniony człowiek mdleje na widok własnej krwi. Rany nie wolno dotykać, ani przemywać, wyjątek stanowią oparzenia, gdzie płukanie rany zimną wodą przynosi pacjentowi ulgę. Jeśli w ranie znajdują się ciała obce, nie należy ich wyjmować, gdyż może to spowodować nasilenie się krwawienia. Zadaniem ratownika jest dopilnowanie, aby rannego obejrzał lekarz, ustalił rozpoznanie i zajął się definitywnym zaopatrzeniem rany. Powinno się to stać tak szybko, jak to możliwe, jednak nie później niż 6 godzin po wypadku.

Wstrząs - co to takiego i jak z nim walczyć

Przez wstrząs rozumie się dysproporcję między zapotrzebowaniem a zaopatrzeniem w tlen poszczególnych narządów na skutek ostrej niewydolności krążenia. Wstrząs bezpośrednio zagraża życiu pacjenta ! Występujące niedostateczne zaopatrzenie tkanek może być spowodowane różnymi przyczynami:

 

  • Zmniejszenie objętości krwi krążącej - poprzez masywne krwotoki, utratę osocza lub wody.
  • Zmniejszenie wydolności serca - np. na skutek zawału mięśnia sercowego.
  • Powiększenia pojemności układu naczyniowego przy niezmienionej objętości masy krwi krążącej - na drodze wadliwej regulacji przez układ nerwowy, na skutek zatrucia, czy też w wyniku reakcji uczuleniowej.

Objawy wstrząsu:

U pacjenta obserwuje się bladość i chłód skóry. Wargi tracą swą czerwoną barwę i przybierają odcień bladosiny. Bledną również łożyska paznokci i po ich uciśnięciu bardzo powoli znowu różowieją. Zwraca uwagę wyraźny niepokój chorego - drży, jest lękliwy i odurzony (nie odpowiada na zadane pytania, sam natomiast zapytuje wielokrotnie o to samo ). Na czole występuje zimny, lepki pot, chory ma dreszcze.

Walka ze wstrząsem:

  • Tamowanie krwawienia.
  • Ułożenie pacjenta - chorego układa się na plecach, z podniesionymi o 30-40 cm nogami, np. układając je na oparciu odwróconego krzesła.
  • Chronić przed utratą ciepła.
  • Opieka psychiczna -niejednokrotnie przerażonego pacjenta należy starać się uspokoić, pokazać, że ktoś się nim opiekuje.
  • Kontrola czynności życiowych - w krótkich odstępach czasu należy kontrolować tętno i oddech.
  • Zabronione choremu jest palenie, picie alkoholu i spożywanie pokarmów. Chory we wstrząsie wymaga jak najszybszej pomocy lekarza!

Atak serca

Atak serca, inaczej zwany dusznicą bolesną objawia się ostrymi bólami zamostkowymi, promieniującymi często do szyi, barku lub ramienia. Dusznica bolesna jest wynikiem zaawansowanej choroby wieńcowej, polegającej na zwężaniu się naczyń wieńcowych - doprowadzających krew do mięśnia sercowego. Przy wysiłku fizycznym, lub w stanach wzburzenia psychicznego wzrasta zapotrzebowanie serca na tlen, którego zmienione chorobowo tętnice wieńcowe nie są w stanie dostarczyć w wystarczającej ilości. Wtedy pojawia się ból, któremu nierzadko towarzyszy uczucie silnej trwogi. Dolegliwości zwykle ustępują po kilku minutach, po tym jak chory położy się lub usiądzie. Czasem trzeba pomóc choremu przyjąć przepisane mu przez lekarza leki. Kiedy dojdzie do całkowitego uniedrożnienia jednej (lub kilku) tętnicy wieńcowej, wtedy mamy do czynienia z zawałem serca. Jest to stan znacznie poważniejszy, gdyż może zakończyć się rychłym zgonem.

Zawał serca objawia się podobnie jak dusznica bolesna, lecz objawy są znacznie nasilone. Pomoc choremu sprowadza się do natychmiastowego wezwania lekarza, a w oczekiwaniu na jego przybycie należy chorego uspokajać i zapewnić wygodną pozycję. Zabrania się podawania leków przeciwbólowych, pokarmów, a także palenia. Jeśli chory ma przy sobie preparat przepisany mu specjalnie na wypadek nagłego zachorowania, należy mu go podać. Wskazane jest również podanie preparatów kwasu acetylosalicylowego, np. Aspiryny lub Polopiryny.

Oparzenia

Oparzenia chemiczne są wynikiem kontaktu człowieka z kwasami lub ługami. Jeśli dojdzie do zażycia doustnego, w żadnym wypadku nie należy prowokować wymiotów, co najwyżej powinno się podać pacjentowi do picia płyny obojętne (woda, herbata) i w ten sposób rozcieńczyć żrącą substancję. Wskazane jest zabezpieczenie resztek trucizny, aby personel medyczny mógł dobrać odpowiednie leczenie neutralizujące. Po kontakcie skóry ze środkami żrącymi najlepiej jest użyć wody do spłukania jej resztek z ciała poszkodowanego, nie dopuszczając przy tym do kontaktu zdrowej skóry ze szkodliwym środkiem, np. poprzez wodę użytą do spłukiwania. Ratownik winien zachować szczególną ostrożność, aby samemu nie ulec poparzeniu.

Rozległe oparzenia termiczne (powyżej 18% powierzchni ciała ) mogą być bardzo niebezpieczne dla życia. Wywołują wstrząs, bardzo często zakażenie, powodują dużą utratę płynów. Pomoc poszkodowanemu polega na polewaniu zimną wodą oparzonych miejsc przez przynajmniej 15-20 minut. Dla ochrony przed zakażeniem powierzchnię rany przykrywa się jałowym opatrunkiem, jednak przy oparzeniach twarzy nie wolno jej niczym przykrywać ! Zabrania się stosowania domowych środków i maści przeciwoparzeniowych, dalsze postępowanie pozostawiając lekarzowi. Do jego przybycia należy chronić pacjenta przed wychłodzeniem - oparzona skóra nie ma zdolności normalnej regulacji temperatury ciała.

Odmrożenia

Odmrożeniem nazywamy miejscowe uszkodzenie tkanek na skutek działania zimna. Zdarzają się nawet przy temperaturach powyżej 0 stopni Celsjusza. W odmrożeniu skóra początkowo bywa zaczerwieniona, później staje się sina, szaroniebieska "marmurkowa", a w końcu biało blada. We wstępnym okresie odmrożenia występuje uczucie marznięcia, swędzenie i wrażenie "puszystości". Z powodu płynnych i nieostrych granic zmian na skórze trudno jest rozstrzygnąć, czy mamy do czynienia z odmrożeniem, czy też z miejscowym wychłodzeniem. Dopiero w ciepłym pomieszczeniu można z grubsza odróżnić te dwa rodzaje uszkodzeń: lekkie odmrożenie i silne przechłodzenie powodują od razu silny ból, podczas gdy ciężkie odmrożenia pozostają również w cieple zupełnie niebolesne. Głównym zagrożeniem jest nieodwracalne obumarcie odmrożonych części ciała a także zakażenie.

Postępowanie:

Przy miejscowych wyziębieniach i powierzchownych odmrożeniach pierwszą czynnością jest rozluźnienie obcisłej odzieży i rozsznurowanie butów. Ucisk wywierany na odmrożone okolice ogranicza ukrwienie. Zaleca się ogrzewanie rąk, wsuwając je np. pod pachy. W przypadkach zmarznięcia bez równoczesnego wychłodzenia całego ciała zezwala się na wykonywanie czynnych ruchów dotkniętych kończyn. Nie wolno natomiast przy odmrożeniach wykonywać ruchów biernych. Poszkodowanemu zakłada się dodatkowe części garderoby, owija kocami podaje łyżeczkami mocno osłodzone gorące napoje. Odmrożone okolice przykrywa się materiałem opatrunkowym i dba po to, aby nie były uciskane.

W przypadkach głębokich odmrożeń nie zaleca się żadnych czynności mających na celu ogrzewanie odmrożonych okolic. Dalsze postępowanie pozostawia się fachowemu personelowi pogotowia ratunkowego. Jeśli wytworzyły się pęcherze, przykrywa się je jałowym opatrunkiem. Nie można ich otwierać. Zabrania się również szeroko stosowanego nacierania odmrożonych kończyn śniegiem, pogarsza to jeszcze stan kończyny. Zabronione jest również podawanie alkoholu, gdyż jego działanie rozszerzające naczynia może spowodować przechłodzenie całego organizmu. Nie wolno również palić. Zwężająca naczynia krwionośne nikotyna pogarsza rokowanie.

Zatrucia

Trucizny dostają się do organizmu różnym drogami:

  • Przez przewód pokarmowy - leki, różnego rodzaju substancje chemiczne, trujące grzyby, itp.
  • Przez drogi oddechowe - np. tlenek węgla.
  • Przez skórę - ukąszenia węży, owadów.
  • Bezpośrednio do krwiobiegu - środki odurzające, narkotyki.
  • Wieloma drogami: przez przewód pokarmowy, drogi oddechowe, skórę - np. środki ochrony roślin.

Przyczyną zatrucia może być:

  • pomyłka;
  • nieświadomość - dzieci;
  • lekkomyślność;
  • nadużycie - np. alkoholu;
  • zamach samobójczy.

Ogólne postępowanie w przypadkach zatruć:

  • zapobiegać dalszemu działaniu trucizny;
  • pomoc podstawowa - w razie potrzeby reanimacja, postępowanie przeciwwstrząsowe, wezwanie pogotowia ratunkowego;
  • usuwanie trucizny - wywołując wymioty, chyba, że chory zatruł się środkami pieniącymi się (proszek do prania) lub benzyną, czy olejem opałowym. W tych wypadkach wywoływanie wymiotów jest zabronione, gdyż mogłoby znacznie pogorszyć stan chorego! 
  • zabezpieczyć przedmioty mogące służyć do ustalenia rodzaju trucizny.

Podczas udzielania pomocy zatrutemu, ratownik musi cały czas dbać o swoje własne bezpieczeństwo i unikać kontaktu z trującą substancją.

Porażenie prądem

Najgroźniejszymi następstwami porażenia prądem elektrycznym są zaburzenia rytmu serca, oraz (przy wyższych napięciach) oparzenia. Pierwszą czynnością w przypadku porażenia jest przerwanie obwodu elektrycznego. Można tego dokonać poprzez wyłączenie wadliwego urządzenia, lub wykręcenie bezpiecznika. Jeśli nie jest to możliwe, ratujący musi odseparować ofiarę wypadku od obwodu elektrycznego. Sam izoluje się stając na suchej desce, suchych tkaninach lub innym materiale izolacyjnym. Następnie przy użyciu przedmiotu nie przewodzącego prądu (np. kija od szczotki) ratownik odsuwa od poszkodowanego znajdujący się pod napięciem przedmiot (lub przewód). Ostatecznie można chwycić za ubranie, o ile jest się samemu izolowanym. Po usunięciu niebezpieczeństwa należy ocenić stan poszkodowanego i w razie potrzeby przeprowadzić reanimację.

W przypadku porażenia prądem, szybka reanimacja sercowo - płucna rokuje, przy prawidłowej technice wykonania, szczególnie pomyślne wyniki.

Złamania kości i uszkodzenia stawów

Złamania kości.

Definiuje się jako przerwanie ciągłości kości po zadziałaniu urazu przekraczającego granicę elastyczności tkanki kostnej. Do najczęstszych przyczyn złamań należą uderzenia, zmiażdżenia, upadki, przygniecenia i postrzały. Na miejscu wypadku należy przede wszystkim ustalić, czy mamy do czynienia ze złamaniem otwartym, czy też zamkniętym. Przy złamaniu zamkniętym nie stwierdza się widocznej rany w okolicy miejsca złamania, odmiennie niż w przypadku złamania otwartego. Do cech pewnych złamania należą: nieprawidłowe ustawienie, lub patologiczna ruchomość, której oczywiście nie wolno prowokować. Cechami domniemanymi złamania są: bolesność i obrzęk, ograniczenie ruchomości lub jej zniesienie. Złamania niosą ze sobą ryzyko dodatkowych niebezpieczeństw:

 

  • Wstrząs.
  • Dodatkowe zranienia - na skutek przemieszczania się odłamków kości.
  • Zakażenie - przy złamaniu otwartym.

Udzielającemu pomocy nie wolno poruszać złamaną kończyną. Jeśli występuje złamanie otwarte, ranę przykrywa się jałowym opatrunkiem. Raczej należy unikać prowizorycznego unieruchamiania, gdyż może to spowodować więcej szkód niż pożytku. Bezwzględnie należy zdjąć pacjentowi biżuterię przy złamaniach kończyn górnych, lub buty - przy złamaniach kończyn dolnych. W przypadku wystąpienia obrzęku, późniejsze zdjęcie ww. przedmiotów może doprowadzić do groźnych następstw, z obumarciem palców włącznie. Pacjenta układa się wygodnie i wzywa pogotowie ratunkowe. W oczekiwaniu na nie, nie pozwala się pacjentowi jeść i palić, gdyż mogło by to utrudnić późniejsze podanie narkozy w szpitalu.

Uszkodzenia stawów.

Skręcenie.
Jest to zamknięte uszkodzenie stawu spowodowane zbytnim jego naciągnięciem. Objawami są ból, ograniczenie ruchów i obrzęk. Uszkodzony staw unieruchamia się przez obłożenie go odpowiednimi przedmiotami. W żadnym wypadku nie wolno poruszać stawu lub usiłować go nastawić. Unieruchomienie w szynie leży w gestii personelu fachowego. 

Zwichnięcie.
Jest to uszkodzenie stawu, w którym tworzące staw powierzchnie kości utraciły ze sobą styczność. Na skutek urazu aparat więzadłowy torebki stawowej ulega zerwaniu lub tak znacznemu naciągnięciu, że powrót do stanu naturalnego nie jest możliwy. W odróżnieniu od skręcenia, przy zwichnięciu niemożliwe są wszelkie ruchy w stawie. Pomoc polega na prowizorycznym unieruchomieniu i zasięgnięciu porady lekarza. Aby uniknąć uszkodzenia nerwów i naczyń, interwencja lekarska powinna być przeprowadzona jak najszybciej.

Złamanie śródstawowe.
Jest to uszkodzenie kości w obrębie stawu. Udzielający pierwszej pomocy nie jest w stanie stwierdzić, czy ma do czynienia ze złamaniem śródstawowym, czy też ze złamaniem, czy zwichnięciem. Zadania pierwszej pomocy są takie same jak przy złamaniach kości. Próby nastawiana i unieruchamiania są dla ratownika nie lekarza surowo zabronione. Uszkodzony staw pozostawia się nieruchomo nie zmieniając pozycji, jaką zastaliśmy na miejscu wypadku.

Urazy brzucha i klatki piersiowej

Urazy brzucha.
Najczęstszym skutkiem urazu brzucha jest krwawienie z naczynia lub z narządu do jamy brzusznej. W przypadkach ciężkiego krwawienia szybko rozwija się groźny dla życia wstrząs. W przypadku zranienia powłok mogą zostać wypchnięte na zewnątrz pętle jelita. Groźnym powikłaniem jest zapalenie otrzewnej. Do uszkodzenia narządów wewnętrznych dochodzi w wyniku gwałtownego urazu, upadku z dużej wysokości, mocnego uderzenia w powłoki brzuszne. Objawami urazu brzucha są : - sińce lub zaczerwienienia skóry - wstrząs - przy masywnych krwotokach - silny ból - twarde powłoki brzuszne - przemawiają za krwawieniem wewnętrznym. Proste jest rozpoznanie otwartego zranienia brzucha - rany, widoczna pętla jelita, ciało obce tkwiące w powłokach.

Postępowanie.
Pomoc skupia się na walce ze wstrząsem, najszybszym wezwaniu pogotowia ratunkowego i łagodzeniu dolegliwości przez właściwe ułożenie pacjenta. Nogi unosi się na wysokość 30-40 cm nad poziomem głowy, pacjenta chroni się przed utratą ciepła. W celu złagodzenia bólu podkłada się pod kolana pacjenta wałek o średnicy ok. 30 cm, co zmniejsza napięcie powłok brzusznych. Rannemu nie pozwala się na jedzenie, picie i palenie, gdyż mogłoby to potem opóźnić przeprowadzenie operacji. Zabrania się także usuwania ciał obcych znajdujących się w ranie. Wyciągnięcie z rany dużego ciała obcego może spowodować groźny krwotok. Ratownik winien ograniczyć się do przykrycia rany jałowym opatrunkiem.

Urazy klatki piersiowej.

Otwarte zranienia klatki piersiowej.
Najczęstszą przyczyną są rany kłute i postrzałowe w obrębie tułowia. Przedostanie się powietrza do jamy opłucnowej powoduje zapadnięcie się płuca i wywołuje odmę opłucnową. Jeśli drugie płuco jest zdrowe i niezmienione, wystarczy na tymczasowe utrzymanie wydolności oddechowej pod warunkiem niewykonywania przez chorego żadnych wysiłków. Ostry stan, groźny dla życia rannego powstaje wówczas, gdy w ranie ściany klatki piersiowej wytwarza się tzw. mechanizm wentylowy. Polega on na tym, że przy wdechu powietrze przenika do zranionej połowy klatki piersiowej, lecz w fazie wydechowej nie może się wydostać na zewnątrz. Ciśnienie w klatce piersiowej większa się i powoduje ucisk na ważne naczynia oraz serce. W tym stanie wymagana jest natychmiastowa interwencja lekarska.

Zamknięte uszkodzenia klatki piersiowej.
Występują np. podczas wypadków komunikacyjnych, gdy nie przypięty pasami kierowca uderza klatka piersiową w kierownicę lub deskę rozdzielczą. Najczęstszymi uszkodzeniami są pęknięcia i złamania żeber. Objawy urazów klatki piersiowej Pojawia się większa lub mniejsza duszność spowodowana bólowym ograniczeniem wdechu i wydechu. Miejscowy uraz pozostawia czasem siniaki. Za uszkodzeniem płuca przemawia bardzo silna duszność oraz ukazująca się przy kaszlu żywoczerwona, pienista krew. Czasem z ran może wydobywać się spienione powietrze - jest to objaw otwartego zranienia.

Postępowanie.

Najważniejsze jest ułożenie chorego w pozycji półsiedzącej, ułatwiającej oddychanie. Stale kontroluje się czynność oddechową. W oczekiwaniu na fachową pomoc przykrywa się tylko rany materiałem opatrunkowym. Nie wolno rannemu jeść, pić ani palić. Pozostawia się ciała obce znajdujące się w ranie.

Urazy głowy

Wstrząśnienie mózgu.
Całkowita utrata przytomności zaistniała po mocnym, tępym urazie głowy stanowi decydujący objaw wstrząśnienia mózgu. Następuje zwiotczenie mięśni, wypadnięcie odruchów obronnych oraz brak reakcji na wszelkie inne bodźce. Występują bóle głowy, zawroty, mdłości, czasami wymioty. Są to już objawy obrzęku mózgu będącego reakcją na uraz tkanki mózgowej. Innym objawem często występującym po wstrząśnieniu mózgu jest luka w pamięci obejmująca zdarzenia, jakie miały miejsce bezpośrednio przed wypadkiem. Choremu grozi wiele niebezpieczeństw: 

  • krwawienie mózgu, 
  • utrata przytomności, 
  • zachłyśnięcie (wchłonięcie do drzewa oskrzelowego), 
  • bezdech.

Postępowanie polega na:

  • kontroli stanu poszkodowanego ;
  • zapewnieniu spokoju.
  • W razie potrzeby trzeba być przygotowanym do przeprowadzenia reanimacji.

Otwarte zranienia czaszkowo - mózgowe.

Gdy w czasie urazu siła uderzenia koncentruje się na stosunkowo małej powierzchni, dochodzi do uszkodzenia skóry, kości czaszki i mózgu. Krwawiące rany spotyka się najczęściej na czole lub owłosionej skórze głowy. Uszkodzenie powierzchni mózgu prowadzi do obrzęku i utraty przytomności.

Postępowanie.

W przypadku bezdechu przystępuje się natychmiast do sztucznego oddychania. Ranę na głowie przykrywa się bez ucisku jałowym materiałem opatrunkowym. Sterczące w ranie czaszki ciała obce pozostawia się na miejscu. Nakładając opatrunek trzeba uważać, aby nie ucisnąć naruszonej okolicy czaszki czy obnażonej tkanki mózgowej. Wypadniętego fragmentu mózgu nie należy dotykać, a tym bardziej próbować go wcisnąć z powrotem do wnętrza czaszki.

Złamanie podstawy czaszki.

Typowym mechanizmem tego uszkodzenia jest uderzenie głową w przednią szybę samochodu nie przypiętego pasem bezpieczeństwa pasażera, podczas zderzenia czołowego. Częstym objawem jest wyciek krwi z nosa, ust i uszu. Krew bywa zmieszana z płynem mózgowo- rdzeniowym. Czasem pojawiają się (w dwie godziny po wypadku) krwiaki oczodołów. Może, ale nie musi dojść do utraty przytomności. Mogą pojawić się zaburzenia oddechu. Ważna jest również groźba zakażenia.

Postępowanie.

Najważniejsza jest kontrola czynności życiowych. Jeśli pacjent oddycha, układa się go na boku, jeśli nie - przystępuje się do zabiegów reanimacyjnych. Ważne jest, aby nie obmywać sączącej się krwi, gdyż dla przybyłego lekarza może być ona jedynym objawem złamania podstawy czaszki.

Utrata przytomności

Przyczyną utraty przytomności jest uszkodzenie tych okolic mózgu, które zawiadują świadomością (np. niedobór tlenu, ucisk na drogi nerwowe, zaburzenia przemiany materii). Uszkodzenie może być odwracalne i świadomość powraca po pewnym czasie, często już nawet po kilku minutach. Czasami jednak powraca po kilku dniach, a nawet wielu tygodniach. Stan głębokiej utraty przytomności określa się również mianem śpiączki. Wówczas zniesione są reakcje na wszelkie bodźce, nawet bólowe. Przy utracie przytomności bywają wygaszone niektóre odruchy obronne jak np. kaszel i odruch połykowy. Odruchy obronne chronią organizm m in. przed zachłyśnięciem. Najniebezpieczniejsze jest wchłonięcie do drzewa oskrzelowego wymiocin. Groźne dla nieprzytomnego jest również zapadanie się języka, które może spowodować uduszenie się pacjenta.

Przyczyny utraty przytomności.

  • Uraz głowy.
  • Niedostatek tlenu w mózgu.
  • Zaburzenia przemiany materii - dotyczy przemiany glukozy oraz czynności nerek i wątroby.
  • Zatrucia.
  • Napady skurczowe pochodzenia mózgowego.
  • Działanie Prądu elektrycznego.
  • Udar mózgu.
  • Nadmierne ochłodzenie.
  • Działanie wysokiej temperatury.

Postępowanie.

Pierwszą rzeczą jest sprawdzenie, czy osoba nieprzytomna zachowała regularny oddech. Jeśli brak jest oddechu, należy natychmiast podjąć czynności reanimacyjne. Jeśli oddech jest zachowany, układa się poszkodowanego w pozycji "bezpiecznej".

Omdlenie

Jest krótkotrwałą utratą przytomności, na skutek nagłego, chwilowego niedoboru tlenu w mózgu. Najczęściej dochodzi do omdleń w dużych zbiorowiskach ludzi, gdy obecni stoją dłuższy czas w dusznej atmosferze - kościół, uroczystości publiczne. Często omdlenie jest poprzedzone zawrotem głowy, złym samopoczuciem i mroczkami przed oczyma. Postępowanie sprowadza się do uchronienia omdlałej osoby przez obrażeniami, jakich może ona doznać podczas upadku. Po położeniu omdlałego powinien on odzyskać przytomność w ciągu minuty, lecz jeśli do tego nie dojdzie, przypadek należy traktować jako utratę przytomności.

Ratowanie tonącego

Na pierwszy plan wysuwa się jak najszybsze rozpoczęcie sztucznego oddychania. W idealnych warunkach pierwsze próby rozpoczyna się będąc jeszcze w wodzie. Bezcelowe jest przewracanie ratowanego na brzuch i próby "wylania" z niego wody. Opóźnia to tylko akcję ratowniczą i może wywołać wymioty. Przy utonięciach często dochodzi do znacznego ochłodzenia organizmu, co jest czynnikiem bardzo sprzyjającym w reanimacji. Opisano udane przypadki uratowania topielców po ponad półgodzinnych zabiegach reanimacyjnych. Ratując przytomnego tonącego należy pamiętać o własnym bezpieczeństwie, gdyż przerażona ofiara może nieświadomie obezwładnić ratownika i oboje łatwo utoną!

Padaczka

(napady kurczowe pochodzenia ośrodkowego)

Padaczka jest występującym napadowo schorzeniem mózgowym.

Nie jest bynajmniej chorobą psychiczną!

Istnieje wiele rodzajów i stopni nasilenia padaczki, różniących się ciężkością i odstępami czasowymi napadów. Napady padaczkowe występują samoistnie i łączą się zwykle z utratą przytomności. Skala ciężkości napadów rozpoczyna się krótkotrwałą utratą świadomości, kończy zaś wielogodzinnymi atakami drgawek, obejmujących mięśnie całego ciała. Napady padaczkowe wiążą się z niekontrolowanymi wyładowaniami elektrycznymi w mózgu, których przyczyny nie zostały jeszcze dotychczas w pełni wyjaśnione. Występują częściej po przebytych urazach mózgu, w przypadkach guzów, lecz zdarzają się również niezależnie od wspomnianych zaburzeń.

Ciężkie napady padaczkowe (grand mal) charakteryzują się nagłym "załamaniem" chorego, często z towarzyszeniem krzyku. Typowy jest początkowy bezdech i sinica. Kolejny okres drgawkowy rozpoczyna się zesztywnieniem, przechodzącym następnie w drgawki. Trwają one w sposób niekontrolowany przez kilka sekund, minut, lub nawet jeszcze dłużej. Inne objawy występujące podczas ataku to "piana na ustach", mimowolne moczenie się, rozszerzone źrenice i niemożność mówienia. Po okresie drgawek chory popada w głęboki sen, z którego trudno jest go wybudzić. Obok niebezpieczeństwa zachłyśnięcia choremu grożą ewentualne urazy, których może doznać przypadkowo padając na ziemię lub w wyniku nieskoordynowanych ruchów podczas napadu. Bywa, że chory przygryza sobie język lub wargi.

Udzielając choremu pomocy pierwszym zadaniem jest zabezpieczenie go przed dodatkowymi urazami. Zaleca się usunąć z bezpośredniego otoczenia nieprzytomnego przedmioty, o które mógłby się uderzyć (krzesła, stół) lub zabezpieczyć je miękkimi ochraniaczami. Najlepiej przenieść pacjenta w bezpieczne dla niego miejsce. Nie należy wkładać niczego do ust. Gdy to tylko będzie możliwe, należy nieprzytomnego chorego, po skontrolowaniu oddechu, przekręcić na bok. Jeśli napady następują jeden po drugim to taki stan nazywamy stanem padaczkowym. Jest on bezpośrednio groźny dla życia pacjenta. Wezwany lekarz może przerwać farmakologicznie długo trwający napad drgawkowy. W żadnym wypadku nie wolno chorego w czasie ataku unieruchamiać siłą, gdyż może to być niebezpieczne zarówno dla niego samego, jak i dla osoby ratującej.

Krwotoki zewnętrzne i wewnętrzne

W przypadku krwawienia ze zranionej tętnicy lub żyły zasadą postępowania jest wykonanie opatrunku uciskowego nie powyżej ani poniżej krwawiącego miejsca - lecz dokładnie w miejscu krwawienia. Ta zasada jest ogromnie istotna, ponieważ wykonanie opatrunku uciskowego na ranę powoduje, że krwawienie zostaje zahamowane, lecz krew nadal dopływa poniżej zranionego miejsca i nie dochodzi do uszkodzenia kończyny powodowanego niedokrwieniem poprzez ucisk.

Od zasady tej odstępuje się, to znaczy wykonuje się opatrunek uciskowy powyżej rany w przypadku jeśli doszło do amputacji czyli odcięcia kończyny powodowanego urazem lub całkowitego zmiażdżenia.

Krwotoki wewnętrzne są niezmiernie trudne do opanowania w warunkach pierwszej pomocy. Zasadne jest wykonanie zimnych okładów na okolicę brzucha lub klatki piersiowej przy krwotokach z przewodu pokarmowego lub płuc.

W przypadku krwawienia z nosa można spróbować zatkać krwawiący otwór nosowy - czyli wykonać tzw. tamponadę przednią.

W przypadku krwotoku lub nawet przedłużających się małych krwawień - zwłaszcza u mężczyzn należy zapytać, czy poszkodowany nie choruje na hemofilię lub inną skazę krwotoczną. Wówczas informacje te należy przekazać dyspozytorowi Pogotowia Ratunkowego w trakcie wzywania pomocy. Chorzy ci często noszą przy sobie specjalne książeczki wydane przez Instytut Hematologii w Warszawie.

Dołącz do nas

Akredytacje i partnerzy

logotyp efmd
logotyp ceeman
logotyp hr
logotyp cima
logotyp eaie
logotyp bauhaus4
logotyp progres3