Reagowanie rządów na preferencje obywateli i obywatelek jest kluczowym kryterium oceny jakości demokracji, bez której niemożliwym byłoby produktywne zarządzanie sprawami publicznymi i prawidłowe funkcjonowanie Unii Europejskiej. Państwa wysokorozwinięte stale poszukują skutecznych i efektywnych form zarządzania publicznego. Jedną z form udoskonalania New Public Management jest angażowanie społeczeństwa w proces tworzenia usług publicznych co jest dokonywane w ramach modelu Governance dowartościowując tzw. responsywność.

W zależności od podejścia, definicje responsywności zawarte w publikacjach, zarówno polskich jak i anglojęzycznych mimo, że są dosyć różnorodne, posiadają co najmniej jeden wspólny mianownik – podkreślają relacje zachodzące między społeczeństwem i tworzącymi je obywatelami a rządzącymi decydentami. Biorąc pod uwagę konteksty, w jakich termin ten jest używany, można go tłumaczyć jako „reagowanie”, „szybkość reakcji” czy „wyczulenie”. W literaturze anglojęzycznej występuje także tłumaczenie tego pojęcia jako elastyczności i wrażliwości politycznej skoncentrowanej m.in. wokół nieobojętności władzy i reakcji na preferencje, krytykę oraz żądania obywateli.

Ogólna zdolność reagowania w domenie publicznej "oznacza szybkość i dokładność, z jaką dostawca usług odpowiada na wniosek o podjęcie działania lub udzielenie informacji" (Vigoda E. 2002) . Według Ostrom (1975) reakcja decydentów odzwierciedla "zdolność do zaspokojenia preferencji obywateli".

Responsywność lub biurokratyczna reakcja na żądania obywateli ma kluczowe znaczenie w teoriach administracji publicznej i zarządzania publicznego. Stała się ona kluczową koncepcją dotyczącą odpowiedniej roli biurokracji i profesjonalnych administratorów w demokratycznym systemie politycznym. Na poziomie lokalnym reaktywność na potrzeby publiczne jest szczególnie ważna, biorąc pod uwagę fakt, że lokalni eksperci mają stały i bezpośredni kontakt z mieszkańcami. W zakresie działania administracji publicznej responsywność oznacza szybkie i dokładne diagnozowanie potrzeb obywateli oraz dostarczanie usług publicznych, będących odpowiedzą na te potrzeby. Jak stwierdza Fried (1976), "reaktywność/responsywność jest ważną wartością dla organizacji rządowych".

Responsywność jest również ważnym kryterium, obok skuteczności i liberalizmu, dla oceny funkcjonowania rządu (Schumaker, P. 1975). Poziom responsywności jest wynikiem oddziaływania wielu czynników, w tym środowiska w którym decydent i organizacja funkcjonuje, czynników organizacyjnych oraz indywidualnych postaw i preferencji decydentów. Zidentyfikowanie wzajemnych zależności między wymienionymi uwarunkowaniami stanowi ciekawe wyzwanie badawcze a rezultaty prowadzonych badań mogą mieć znaczenie dla efektywności praktyk zarządzania publicznego.

Responsywność nie należała dotychczas do najbardziej powszechnych problemów badawczych w obszarze zarządzania publicznego. Niewielu, w przeciwieństwie do innych koncepcji funkcjonujących w zarządzaniu publicznym, autorów i badaczy, podejmowało badania nad tą tematyką w przeszłości, aczkolwiek tematyka responsywności i jej uwarunkowania była w ostatnich latach poruszana m.in. przez Forouzan S. et al. (2016) , Chao, J. et al. (2017) , Daneshkohan A. et al. (2018) and Hamid S.A. and Begum A. (2019) . Fakt rozwoju refleksji naukowej nad responsywnością i czynnikami ją warunkującymi skłonił pracowników KZPiNS to zbadania istniejących w tym zakresie praktyk w Polsce.

Badania nad responsywnością rozpoczęliśmy jako wykonawcy w projekcie NCBiR: Wdrożenie systemu Hospital-Based HTA (HB-HTA) – Szpitalnej Oceny Innowacyjnych Technologii Medycznych” realizowanym przez NFZ, Uczelnię Łazarskiego oraz Instytut Kardiologii im. Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego („Społeczny i gospodarczy rozwój Polski w warunkach globalizujących się rynków” GOSPOSTRATEG). Wyniki naszych badań zostały przedstawione w prestiżowej publikacji:

• Gałązka-Sobotka M., Frączkiewicz-Wronka A., Kowalska-Bobko I., Kelm H., Szymaniec-Mlicka K. (2021) HB-HTA as implementation problem in Polish health policy, Plos one

Obecnie w ramach naszej katedry prowadzimy badania nad responsywnością w ramach zadań badawczych na utrzymanie potencjału badawczego w latach 2021-2023. Celem naukowym tych badań jest zidentyfikowanie zależności występujących między responsywnością a czynnikami środowiskowymi, organizacyjnymi oraz indywidulanymi osób zarządzających i tworzących polityki publiczne w gminach i wpływu tych czynników na zachowania i postawy decydentów.

W pierwszym etapie badań skupiliśmy się na identyfikacji modeli i uwarunkowań responsywności w zarządzaniu publicznym.