Przejdź do menu Przejdź do treści

Dzień Nauki Polskiej 2022

19 lutego obchodzony jest Dzień Nauki Polskiej. Jako datę tego święta wyznaczono dzień urodzin Mikołaja Kopernika w uznaniu jego wybitnych zasług na polu astronomii. Dzień Nauki Polskiej ma stanowić inspirację do pójścia w ślady polskich badaczy i wzmocnienia zainteresowania nauką.

Ustanowienie święta państwowego – jak podano w uzasadnieniu ustawy z 9 stycznia 2020 r. jest "wyrazem najwyższego uznania dla dokonań rodzimych naukowców w ponad 1000-letniej historii naszego narodu i państwa". Projektodawcy zaznaczyli, że przez stulecia nauka stanowiła kluczowy impuls do rozwoju intelektualnego, społecznego i gospodarczego. 

Do wyrazów uznania dla naukowców i ich osiągnięć, jak również dla wszystkich pracowników nauki, którzy czynią te osiągnięcia możliwymi przyłącza się także Konsorcjum Akademickie  Miasto Nauki. 

Konsorcjum Akademickie Katowice – Miasto Nauki

Tytuł Europejskiego Miasta Nauki 2024, który otrzymały Katowice, jest wyrazem uznania dla osiągnięć i potencjału śląskich uczelni, a zwłaszcza zrozumienia ich roli w transformacji regionu i poprawy jakości życia mieszkańców. Zaszczytne wyróżnienie, to szansa, aby zwrócić uwagę na nasze uczelnie, pozyskać środki na badania i inwestycje, podnieść jakość kształcenia, umocnić związki śląskich uczelni z nauką światową, a także uczynić z nauki i edukacji wyższej fundament rozwoju miast akademickich, metropolii i regionu.

Aby lepiej sprostać tym zadaniom, 7 uczelni publicznych, mających swoje siedziby w Katowicach, nawiązało partnerstwo strategiczne pod nazwą Konsorcjum Akademickie Katowice – Miasto Nauki, w skład którego wchodzą: Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego w Katowicach, Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach, Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Politechnika Śląska, Śląski Uniwersytet Medyczny, Uniwersytet Śląski w Katowicach.

Działając wspólnie, uczelnie są w stanie odpowiedzieć na najważniejsze i niezwykle złożone  wyzwania cywilizacyjne, przed którymi stoi miasto i region. Są to m.in. ochrona zdrowia, transformacja energetyczna, technologiczna i społeczna po erze przemysłu ciężkiego, zmiany klimatyczne, cyfryzacja i cyberbezpieczeństwo, depopulacja oraz poprawa edukacji powszechnej.

W ramach swojej podstawowej misji uczelnie zrzeszone w konsorcjum kształcą 59 251 studentów na 747 kierunkach i specjalnościach. Edukację i badania prowadzi 6068 nauczycieli akademickich, których wspiera 1787 doktorantów i 4761 pracowników niebędących nauczycielami. W samym tylko 2021 roku studia w uczelniach Konsorcjum Miasto Nauki ukończyło 15 055 osób.

W 2021 r. naukowcy tych uczelni pozyskali na prowadzone przez siebie badania blisko 161 mln zł, w przeważającej części z ponad 400 krajowych i zagranicznych grantów badawczych. Efekty swoich prac uczeni przedstawili w ok. 9 000 publikacji w roku ubiegłym.

Wiele z tych badań ma bezpośredni wymiar użyteczny i przynosi rozwiązania problemów, z którymi borykają się mieszkańcy regionu. Uczelnie konsorcjum systematycznie obejmują ochroną prawną wyniki prac badawczych. Tylko w 2021 r. na ich rzecz udzielonych zostało kilkaset praw własności przemysłowej, głównie patentów na wynalazki oraz praw ochronnych na wzory użytkowe.

Wyzwania środowiskowe

Troska o klimat i środowisko jest jednym z najpoważniejszych wyzwań regionu śląskiego, na który naukowcy starają się reagować. W 2019 roku pracownicy Politechniki Śląskiej opatentowali urządzenie do odpylania spalin z instalacji spalania małej mocy, opalanych węglem i biomasą, co przyczynia się do znacznego ograniczenia emisji spalin paliw stałych w urządzeniach grzewczych, zarówno w kotłach, kominach, jak i piecach. Ponadto naukowcy z tego ośrodka badają, m.in. wpływ powietrza wewnątrz pomieszczeń na zdrowie dzieci uczęszczających do przedszkoli w sezonie zimowym i wiosennym oraz zajmują się ochroną walorów przyrodniczych w planach zagospodarowania terenu.

Uniwersytet Śląski prowadzi regularne badania jakości powietrza, korzystając z mobilnego laboratorium, czyli balonu na ogrzane powietrze z umieszczoną w koszu aparaturą pomiarową, który często można zaobserwować na niebie południowej Polski nawet na wysokości 4 km. Genetycy z UŚ w odpowiedzi na drastyczne zmiany klimatu opracowują rozwiązania dla rolnictwa, np. jęczmień odporny na suszę i inne czynniki stresowe. Również humaniści z Uniwersytetu czynią starania o poprawę jakości naszego środowiska, m.in. dzięki włączaniu tematyki ochrony klimatu do programów kształcenia i edukacji we współpracy z państwami grupy wyszehradzkiej.

Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki wspiera m.in. ekologiczną turystykę i mobilność, dzięki jednostce żeglugi śródlądowej, napędzanej silnikiem elektrycznym zasilanym z ogniw fotowoltaicznych.

Naukowcy z Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, w ramach konsorcjum dziewięciu partnerów z pięciu krajów Unii Europejskiej, przyczynili się do stworzenia spersonalizowanego wirtualnego asystenta energii eco-bot, który dostarcza konsumentom informacji o ich codziennym zużyciu energii oraz przedstawia indywidualne zalecenia w zakresie energooszczędności.

Pracownicy katowickiej Akademii Sztuk Pięknych promują użycie materiałów ekologicznych i technologii produkcji w duchu zrównoważonego rozwoju w ramach badań dotyczących rzemiosła i procesu wytwarzania produktów rzemieślniczych. W czasie Szczytu Klimatycznego ONZ COP 24 artyści prezentowali projekty wykonane z troską o ekologię w formie wystawy "Eco Design It. In Silesia!".

Poprawa zdrowia i jakości życia

Katowicka Akademia Wychowania Fizycznego od 2018 r. realizuje projekt dla osób powyżej 45 r.ż. wspierający zdrowe starzenie się. Śląski Uniwersytet Medyczny zrealizował badania nad powstrzymaniem występowania nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży oraz analizował wpływ zanieczyszczeń wymienionych w Europejskim Planie Działań na rzecz Środowiska i Zdrowia na stan zdrowia społeczeństwa (m.in. metali ciężkich i zanieczyszczeń powietrza wewnątrz pomieszczeń). Jednym z patentów Uniwersytetu Śląskiego jest pochodna [60] fullerenu – substancja lecznicza mająca zastosowanie w terapii przeciwnowotworowej.

W czasie rozwoju pandemii COVID-19 naukowcy tworzyli rozwiązania ułatwiające walkę z koronawirusem. W Uniwersytecie Śląskim analizowano wpływ warunków atmosferycznych na wyniki bezdotykowego pomiaru temperatury osób wchodzących do budynków instytucji publicznych. Pracownicy Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach we współpracy z King’s College w Londynie oraz 30 innymi uczelniami z całego świata badali działania wspierające przedsiębiorców w czasie pandemii (w badaniu wzięło udział 150 polskich przedsiębiorców).

Śląski Uniwersytet Medyczny był realizatorem szkoleń dla fizjoterapeutów, farmaceutów i diagnostów laboratoryjnych z zakresu wykonywania szczepień ochronnych przeciw COVID-19, a także szkoleń dla lekarzy i pielęgniarek z zakresu tlenoterapii i wentylacji mechanicznej pacjentów z cechami niewydolności oddechowej. Ponadto ŚUM przeprowadził kompleksowe badanie populacji aglomeracji śląskiej pod kątem rozpowszechnienia i czynników ryzyka zakażenia wirusem SARS-CoV-2 w tym regionie (w badaniu wzięło udział blisko 6 000 mieszkańców z Katowic, Sosnowca i Gliwic). Grupa naukowców SUM, reprezentująca różne specjalności, napisała i wydała, pierwszą w Europie publikację przeznaczoną dla lekarzy pierwszego kontaktu na temat leczenia post covidu, z którym dziś boryka się tysiące Polaków.

Zespół pracowników Politechniki Śląskiej opracował system do wspierania diagnostyki obrazowej COVID-19 (CIRCA) na podstawie RTG płuc pacjentów, a także system indywidualnej izolacji pacjenta i ochrony personelu medycznego przed zakażeniem (MedShield) poprzez odizolowanie głowy pacjenta w czasie wykonywania zabiegów. Ponadto naukowcy tej uczelni we współpracy z firmą WAAM zaprojektowali również bramę odkażającą, którą wdrożono już w 15 placówkach medycznych na terenie kraju.

Kultura

Uczelnie pełnią rolę kulturotwórczą, m.in. poprzez projekty artystyczne o szczególnym znaczeniu, np. realizowany przez Akademię Muzyczną im. Karola Szymanowskiego Festiwal i Konkurs Skrzypcowy Violin Biennale, podczas którego prezentowana jest muzyczna twórczość Mieczysława Wajnberga czy Konkurs Pianistyczny MusicAlive realizowany przez artystów z Uniwersytetu Śląskiego. Pracownicy Akademii Muzycznej zajmują się również badaniami nad wsparciem dzieci przedwcześnie urodzonych, analizując skuteczność muzykoterapii w okresie noworodkowym i niemowlęcym. W Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach cyklicznie odbywają się m.in. Międzynarodowa Konferencja Projektowa i Międzynarodowy Studencki Konkurs Projektowy AGRAFA, Triennale Grafiki Polskiej (najstarszy prestiżowy przegląd polskiej grafiki współczesnej) oraz "Książka dobrze zaprojektowana – zacznijmy od dzieci" – wydarzenie, którego celem jest zwrócenie uwagi na potrzeby najmłodszych czytelników oraz szeroki wachlarz zagadnień związanych z projektowaniem książek dla dzieci.

Horyzont naukowej współpracy sięga daleko poza granice naszego kraju. Każda z uczelni współpracuje z wybranymi ośrodkami edukacyjnymi za granicą, co uatrakcyjnia dydaktykę oraz propaguje naukę. Tylko w ubiegłym roku uczelnie prowadziły ponad 40 europejskich  projektów i grantów badawczych.

W najbliższych latach uczelnie Konsorcjum Miasta Nauki przygotują i zrealizują wspólnie przedsięwzięcia naukowe, popularyzatorskie i edukacyjne, poświęcone w szczególności:

  1. sposobom przeciwdziałania kryzysowi klimatycznemu i innym zagrożeniom cywilizacyjnym;
  2. rolą nauki w transformacji energetycznej, społecznej i cyfrowej, w tym zwłaszcza związanej z przemianami Śląska i Zagłębia wynikającymi z konieczności redukowania wydobycia i spalania węgla, wysokoemisyjnej działalności przemysłowej oraz kreowania nowych szans i możliwości rozwojowych w modelu zielonej i przyjaznej środowisku gospodarki i ekologicznego stylu życia;
  3. tworzeniu i wdrażaniu nowych technologii, sztucznej inteligencji oraz budowie związanych z nimi kompetencji zawodowych i społecznych;
  4. pogłębieniu interdyscyplinarności w podejściu do rozwiązywania problemów społecznych, technologicznych i regulacyjnych;
  5. wzmacnianiu ducha integracji europejskiej, współpracy międzynarodowej i międzykulturowej, a także pogłębianiu związków pomiędzy środowiskami akademickimi stron oraz ich partnerów zagranicznych.

Kilka przedstawionych wyżej efektów obecności i pracy naukowców śląskich uczelni, pokazuje sugestywnie, jak różnorodne i silne środowisko akademickie stanowią uczelnie tworzące Konsorcjum Miasto Nauki. Wspólnie stanowią one bezcenne dobro miasta i regionu, a korzyści z tej współpracy są i będą wymierne dla jego mieszkańców.

Więcej informacji: https://europejskiemiastonauki.us.edu.pl/

Dołącz do nas

Akredytacje i partnerzy

logotyp efmd
logotyp ceeman
logotyp hr
logotyp cima
logotyp eaie
logotyp bauhaus4
logotyp progres3